Al vaker heb ik geschreven over hoe onderdrukkingen gebruikt worden om andere onderdrukkingen te bevechten. Het is kennelijk anti-racistisch om homofobe uitingen te doen, anti-seksistisch om te strooien met allerlei validistische theorietjes, anti-homofoob om islamofoob te doen en sowieso mensen fat shamen kan ook altijd.
Een van de onderdrukkingen waarbij het dus ook misgaat is validisme (in het Engels, ableism). In het Nederlands is het soms lastig uit te leggen omdat het woord ‘gehandicapt’ niet geheel dezelfde lading heeft als het Engelse ‘disabled’. Iemand die borderline heeft (of zichzelf aanmerkt als borderliner) wordt niet echt gezien als gehandicapt, maar is wel disabled. Ik zal in dit stuk dan ook de Engelse term disabled gebruiken.Ik heb besloten in dit stuk te focussen op mensen met zogeheten ‘psychiatrische problematiek’. Dat betekent geenzins dat mensen die bijvoorbeeld gebruik maken van een rolstoel, doof zijn of blind niet onderdrukt worden door validisme.
Raymond Westerdorp stierf in 2009 alleen in een isoleercel nadat het ziekenhuis uit validistische overwegigen had besloten om hem niet te behandelen. Artsen van het ziekenhuis hadden geen ‘trek in een lastige onberekenbare man‘. Raymond is tienmaal geweigerd en uiteindelijk met gebroken ribben, een geperforeerde long en hersenletsel bij terugkomst in de GGZ-instelling waarin bij verbleef de isoleercel in gezet. Daar is hij alleen gestorven. Er is niemand vervolgd voor de dood van Raymond. Het OM “realiseert zich dat deze juridische werkelijkheid niet strookt met de gevoelens van verontwaardiging in de maatschappij en zeker niet met de gevoelens bij de nabestaanden.”
In 2008 stierf een man terwijl hij onder de ‘zorg’ was van de GGZ-instelling Arkin te Amsterdam. Het autopsierapport van de instelling gaf aan dat hij een natuurlijke dood was gestorven. Nadat de familie aandrong op een onafhankelijke autopsie bleek de man gestikt te zijn in een stuk brood. Ook deze man stierf alleen, in een isoleercel. Een aantal mensen werden ontslagen en het geheel werd als een leermoment gezien voor Arkin.
In 2015 beindigde een 28-jarige vluchteling zijn leven in Rotterdam. Hij zou uitgezet worden naar Frankrijk omdat hij daar zijn eerste asielprocedure had lopen. In de eerste zes maanden van 2014 waren er in de diverse asielzoekerscentra in Nederland dertien zelfmoorden, tachtig zelfmoordpogingen, vier zelfverbrandingen te betreuren.
Marian Zurhaar verloor twee van haar kinderen met psychische problematiek. Haar dochter klopte zelf voor hulp aan bij een GGZ-instelling maar werd als ‘niet erg genoeg om op te nemen of om onmiddelijke hulp te krijgen’ bestempeld.Haar dochter overleed toen zij uit het leven stapte. Haar zoon kreeg een verkeerde diagnose en medicatie. Hij werd wel opgenomen, werd depressiever en depressiever en maakte uiteindelijke en einde aan zijn leven. Marian heeft de behandelaren (alhoewel ik persoonlijk betwijfel hoeveel er nu echt behandeld is) voor het tuchtcollege gesleept. Op het moment van schrijven kon ik nog geen uitspraak vinden. Een interview met deze moeder met haar onmenselijke verdriet is hier te bekijken.
Martin Bertrums springt in 2014 van een flat. Hij woonde in een GGZ-instelling en er werd besloten dat Martin op zichzelf moest gaan wonen, mede omdat het aantal bedden afgebouwd werd. Door alle bezuinigingen in de GGZ worden patienten zogenaamd ‘gestimuleerd’ om op zichzelf te gaan wonen. Mensen die in grote psychische nood zitten worden of naar huis gestuurd of op straat (als ze geen huis meer hebben nadat ze jaren in een instelling gewoond hebben).
Ik ben zelf meerdere malen opgenomen geweest in psychiatrische klinieken, en inderdaad naar huis gestuurd als de bedden vol waren of wanneer men vond dat ik het ‘zelf’ moest gaan proberen. Dit resulteerde overigens gewoonweg in weer een nieuwe opname na een aantal dagen, waarbij ik dan na een paar dagen soms weer overgeplaatst werd omdat de bedden weer vol waren etc etc. Nooit heb ik daar overigens behandeling gekregen, wel gedwongen medicatie en ik ben enkele isoleercellen ingegooid (zonder dat ik tot op de dag van vandaag begrijp waarom). Mensen die hun zogeheten indicatie verliezen worden uit de instelling geplaatst en moeten dan in een wirwar van bureaucratie zelf een huis zien te regelen . Wat niet onvermeld mag blijven is dat de indicaties om met spoed een huis te krijgen heel erg zijn afgebouwd, waardoor de meest schrijnende gevallen gewoonweg geen woning krijgen en op straat of bij vrienden en familie moeten verblijven. Waarschijnlijk voldoet dit aan het idee van de zogenaamde participatiemaatschappij maar iemand die erg ziek is of disabled is en daarom bepaalde aanpassingen nodig heeft kan niet altijd zomaar bij familie neergezet worden en dan kijken we wel hoe het gaat. De woningmarkt ligt natuurlijk al tientallen jaren op zijn gat, maar het schijnt volgens onze regering uiteraard de schuld te zijn van allerlei andere groepen en niet de regering zelf. Ik wil heel erg duidelijk maken dat het de regering is die besluit om sociale huur in de verkoop te gooien, het is de regering die geen nieuwe huizen wil bijbouwen, de regering die cooperaties dwingen om plots verhuurdersverheffingen te betalen en de regering die vindt dat mensen hun lot maar moeten zoeken in vreemde tijdelijke constructies omdat een dak boven je hoofd kennelijk geen basisrecht meer is voor allen.
Emad Fatihy Kafil Salem stapte uit het leven in 1999. Hij was als vluchteling naar Nederland gekomen en zijn zelfmoord kwam kort nadat de IND hem had verhoord en druk op hem uitoefenden ondanks de diverse medische verklaringen die dat afraadden (let wel, de IND moet uiteraard sowieso vluchtelingen niet door de mangel halen in een poging hen te kunnen uitzetten, statussen te weigeren en van alles te proberen om te zorgen dat vluchtelingen maar niet ‘legaal’ in Nederland kunnen verblijven).
In 2013 stief Aleksandr Dolmatov. Hij was ten onrechte vastgehouden, zijn aanvraag tot asiel was ten onrechte bestempeld als ‘verwijderbaar’ en de verpleegsters in het detentiecentrum te Rotterdam hebben ten onrechte geen arts ingeschakeld om Aleksandr de hulp te bieden waar hij recht op had.
Armando Panday stierf in 2014 in een begeleidend wonen project. Nadat hij in een gevecht geraakte met zijn begeleider werd hij hardhandig in een klemgreep gehouden en stierf ter plekke. De begeleider bleek niet over de juiste papieren te beschikken om dit werk te mogen doen, was alleen op de afdeling en had geen idee hoe hij iemand tot kalmte kon manen zonder hem in een klemgreep tegen de grond te werken. De Inspectie voor de Gezondheidszorg besloot dat de instelling wel zelf een eigen onderzoek kon gaan doen ondanks dat het de bedoeling is dat zij dat als zogenaamd onafhankelijk instituut zelf doen. Zijn ouders hebben een stille toch voor hem georganiseerd en proberen gerechtigheid te zoeken inzake de dood van hun zoon.
Na een aanval van 4 ‘begeleiders’ sterft Roelie in 2012 te Onnen, slechts 44 jaar jong, in wederom een isoleercel. Roelie is doodgedrukt door haar 4 ‘begeleiders’. De avond voor haar overlijden is ze onrustig. Onderweg naar de ‘time-outkamer’ raakt ze buiten zinnen, waarop vier vrouwelijke begeleiders haar door de deur duwen en, eenmaal binnen, op de grond drukken. De camera’s in de gang en in de afzonderingsruimte leggen alles vast.
Er zijn filmbeelden gemaakt; Roelie die zich wanhopig vastklemt aan de deur. De vier vrouwen, die haar armen in een onnatuurlijke hoek wringen. Ze trekken haar trui uit, ontbloten haar buik. Roelie trapt van zich af. Volgende shot: drie begeleiders liggen bovenop Roelie. Nummer vier, een vrouw in een jas met bontkraag, belt de politie. Met haar rechterlaarsje stampt ze op het rechterbeen van de gehandicapte vrouw. Het OM vervolgt deze ‘begeleiders’ niet; hun handelen wordt slechts als onprofessioneel gezien.
Michelle gaat een euthanasieaanvraag doen. Niet omdat ze dood wil, maar omdat de PAAZ-afdeling waar zij woont vindt dat zij ‘uitbehandeld’ is en er in de GGZ verder geen hulp voor haar lijkt te zijn. Het zelfbeschikkingsrecht over je eigen leven is erg belangrijk, maar hier wordt euthanasie ingezet omdat de systemen in de maatschappij die er zouden moeten zijn om mensen te ondersteunen niet aanwezig zijn. Een goed stuk hierover is van Flavia Dzodan.
Al deze mensen, en veel meer, zijn gestorven, enkel en alleen omdat onze maatschappij besloten heeft dat disabled mensen minder waard zijn, geen menswaardige behandeling verdienen, te duur zijn, te lastig en bijna een soort objecten waar geen respect en genoegdoening voor nodig is. Disabled mensen vermoorden op en buiten beeld is kennelijk slechts onprofessioneel, jammer of een leermoment. Disabled mensen en het lot dat hen in deze maatschappij helaas vaak te wachten staat zijn een stuk meer waard dan als tool gebruikt te worden in je twitter fittie met iemand die je niet aardig vindt terwijl je daarnaast grappen maakt over de DSM. Welk label een persoon krijgt via de DSM bepaalt hoe ‘gevaarlijk’ zij wel of niet zijn en hoe belangrijk hun leven wel of niet waard is. De GGZ in Nederland is wat dat betreft een afspiegeling van de maatschappij omdat homofobie, racisme, seksisme en allerlei andere onderdrukkingen naast het validisme er welig tieren. Het is een zaak van ons allen die tegen onderdrukkingen strijden om de strijd van disabled mensen te ondersteunen en niet slechts te gebruiken wanneer het je wel fijn uitkomt.
Dis/content 